Trong thế giới công nghệ, câu nói “It’s always DNS” (Luôn luôn là DNS) đã trở thành một meme phổ biến, một lời giải thích quen thuộc mỗi khi có sự cố mạng khó hiểu xảy ra. Thực tế, mặc dù router trong nhà bạn đảm nhận việc truyền dữ liệu giữa các thiết bị trong mạng nội bộ, các máy chủ DNS lại đóng vai trò tương tự nhưng ở quy mô toàn cầu, như một cuốn sổ tra cứu khổng lồ của internet. Chúng cung cấp “bảng chỉ đường” giữa các URL dễ đọc như thichthuthuat.com và địa chỉ IP mà trình duyệt web của bạn sử dụng để truy xuất dữ liệu. Đây là một hệ thống nghe có vẻ đơn giản nhưng lại vô cùng phức tạp ở tầng sâu, và phần lớn thời gian, nó hoạt động trơn tru để giữ cho internet luôn kết nối.
Các máy chủ DNS được cấu hình trên hệ điều hành của bạn hoặc trên router sẽ tiếp nhận yêu cầu từ trình duyệt. Tùy thuộc vào việc chúng có dữ liệu trong bộ nhớ cache hay không, chúng sẽ trả về thông tin cho trình duyệt hoặc truy vấn một chuỗi các máy chủ tên miền khác, bắt đầu từ máy chủ c-root, sau đó là máy chủ tên miền cho các TLD (Top-Level Domain), rồi đến máy chủ tên miền cho dịch vụ lưu trữ trang web thực tế, trước khi chuyển dữ liệu trở lại trình duyệt của bạn.
Tuy nhiên, có những lúc mọi thứ diễn ra không như mong đợi – và tùy thuộc vào phần nào của quy trình phân giải DNS bị ảnh hưởng, nó có thể làm tê liệt những phần lớn của internet cùng một lúc. Đôi khi, đó chỉ là một trang web đơn lẻ biến mất hoặc một loạt dịch vụ liên quan bị ảnh hưởng, nhưng cũng có thể lan rộng hơn. Vì cách thức hoạt động của các máy chủ tên miền, một sự cố có thể ảnh hưởng đến một số khu vực trên thế giới nhưng lại không ảnh hưởng đến những khu vực khác. Chính vì vậy, khi trang web yêu thích của bạn không thể truy cập được hoặc bạn không thể kết nối internet, nguyên nhân thường được truy ngược về DNS. Hãy cùng thichthuthuat.com tìm hiểu sâu hơn về những sự cố lớn trong lịch sử công nghệ mà nguyên nhân chính lại đến từ những “trục trặc” của DNS.
Giới Thiệu Về DNS Và Tầm Quan Trọng Không Thể Thiếu Của Nó
Hệ thống tên miền (DNS) là nền tảng cốt lõi của internet hiện đại, đóng vai trò như một phiên dịch viên giữa ngôn ngữ con người (URL) và ngôn ngữ máy tính (địa chỉ IP). Mỗi khi bạn nhập một địa chỉ web vào trình duyệt, DNS sẽ nhanh chóng chuyển đổi tên miền đó thành địa chỉ IP số mà các máy chủ có thể hiểu được, cho phép kết nối và truyền tải dữ liệu.
Cơ chế hoạt động của DNS bao gồm nhiều cấp độ máy chủ khác nhau: từ các root server toàn cầu (hiện có 13 cụm root server chính), đến các máy chủ TLD (như .com, .org, .vn), và cuối cùng là máy chủ tên miền định danh của từng trang web cụ thể. Quá trình này giúp định tuyến lưu lượng truy cập internet đến đúng địa điểm một cách hiệu quả.
Sự phức tạp của hạ tầng DNS cũng chính là nguyên nhân khiến nó trở nên mong manh. Một lỗi cấu hình nhỏ, một cuộc tấn công mạng, hay thậm chí một sự cố nội bộ tưởng chừng đơn giản cũng có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, làm gián đoạn kết nối internet trên diện rộng. Đó là lý do vì sao trong ngành công nghệ thông tin, khi đối mặt với một vấn đề kết nối bí ẩn, câu cửa miệng “luôn luôn là DNS” thường mang một ý nghĩa sâu sắc, phản ánh tầm quan trọng và sự phức tạp của hệ thống này.
11 Sự Cố DNS Lớn Gây Chấn Động Thế Giới Công Nghệ
Dưới đây là những sự kiện nổi bật, minh chứng cho việc DNS thực sự là “gót chân Achilles” của internet.
1. Zoom (2025): Khi Nhà Đăng Ký Tên Miền Gây Ách Tắc Dịch Vụ
Ứng dụng Unified Remote trên điện thoại và Zoom trên laptop
Thông thường, khi bạn đăng ký một tên miền, nó sẽ thuộc về bạn và một khi bạn thiết lập các bản ghi đi kèm để liên kết nó với địa chỉ IP công cộng của máy chủ của mình, hầu như không có gì có thể sai. Tuy nhiên, vào ngày 16 tháng 4 năm 2025, dịch vụ hội nghị truyền hình Zoom đã gặp sự cố và trở nên ngoại tuyến. Cụ thể hơn, tên miền zoom.us đã ngừng hoạt động, ảnh hưởng đến toàn bộ dịch vụ của hãng.
Điều tưởng chừng là một lỗi cấu hình DNS hóa ra lại là do một lệnh chặn máy chủ từ GoDaddy Registry, phát sinh từ sự hiểu lầm giữa Markmonitor (nhà đăng ký tên miền) và GoDaddy. Về mặt kỹ thuật, DNS vẫn hoạt động bình thường trong trường hợp này, nhưng do các lớp bộ nhớ đệm (caching) để đảm bảo tính sẵn sàng của dịch vụ, phải mất khá nhiều thời gian trước khi tên miền có thể truy cập lại được. Sự cố này cho thấy ngay cả khi DNS hoạt động “đúng cách”, các yếu tố bên ngoài liên quan đến quản lý tên miền vẫn có thể gây ra gián đoạn nghiêm trọng.
2. Cogent (2024): Một Trong 13 Root Server DNS Toàn Cầu Gặp Trục Trặc
Nhiều tủ rack máy chủ trung tâm dữ liệu với máy trạm Lenovo ThinkStation PX
DNS là trái tim của mọi kết nối internet, và thật đáng lo ngại khi chỉ có một vài máy chủ kiểm soát cấp độ cao nhất của nó. Có tổng cộng mười ba máy chủ root trên toàn thế giới, được phân bố địa lý rộng khắp. Thông thường, chúng hoàn toàn đồng bộ và có nhiệm vụ định tuyến các truy vấn DNS đến nơi cần đến. Nhưng vào năm 2024, một trong số đó đã mất đồng bộ trong bốn ngày, điều này suýt chút nữa đã đẩy internet vào tình trạng hỗn loạn.
Nếu các máy chủ root này không đồng bộ, giao thức bảo mật DNSSEC có thể bị qua mặt trong các điều kiện tấn công phù hợp, cho phép kẻ tấn công giả mạo bất kỳ tên miền nào chúng muốn. Đây được gọi là tấn công DNS cache poisoning (đầu độc bộ nhớ đệm DNS), và là lý do DNSSEC ra đời. Nếu không có máy chủ đó đồng bộ với 12 máy chủ còn lại, nó có thể bị sử dụng để giả mạo tên miền cho các hoạt động độc hại. Đây không phải là vấn đề duy nhất với DNS vào thời điểm đó, vì công ty vận hành máy chủ root này cũng đã vô tình chuyển địa chỉ IP của trang web c-root cho một công ty khác, khiến trang web bị ngoại tuyến.
3. Akamai (2021): Thách Thức Của Định Tuyến Internet Quy Mô Lớn
Akamai là một trong những nhà cung cấp dịch vụ phân phối nội dung (CDN) hàng đầu cho các công ty lớn và do đó, là một phần quan trọng của hệ thống DNS. Công ty có các dịch vụ DNS riêng để làm cho mọi thứ mượt mà hơn cho khách hàng của mình, điều mà họ thường làm rất tốt. Vào mùa hè năm 2021, hệ thống Edge DNS của Akamai đã gặp sự cố, đây là tin xấu cho các trang web mà Akamai hỗ trợ duy trì trực tuyến.
Các tên tuổi lớn như UPS, FedEx, Airbnb và Fidelity đã tạm thời biến mất khỏi internet trong khi sự cố đang diễn ra. Steam, LastPass và PlayStation Network cũng gặp phải các vấn đề kết nối mất hàng giờ để giải quyết. Lần này, không phải là một cuộc tấn công mạng hay hack, điều này thật tốt, vì hệ thống DNS dễ bị tấn công và đã là mục tiêu ưa thích trong nhiều năm.
4. Facebook (2021): Sự Cố Nội Bộ Gây Sập Hàng Loạt Dịch Vụ Toàn Cầu
Ứng dụng Facebook Messenger trên Apple Watch
Dù là Facebook, WhatsApp, Messenger hay Instagram, một trong những đặc điểm nổi bật của đế chế Meta là chúng luôn trực tuyến. Đây là trung tâm giao tiếp của nhiều khu vực trên thế giới, và mỗi sự cố nhỏ đều khiến người dùng phẫn nộ. Nhưng vào năm 2021, tất cả các dịch vụ của Facebook đã ngừng hoạt động trong nhiều giờ trên toàn thế giới, và mặc dù DNS không phải là nguyên nhân gốc rễ, nhưng nó đã đóng một vai trò quan trọng. Một nhiệm vụ bảo trì đơn giản để đánh giá tính khả dụng của các dịch vụ đó đã dẫn đến một hiệu ứng domino, ngắt kết nối mọi trung tâm dữ liệu của Facebook với nhau, cũng như với internet. Sau đó, các máy chủ DNS của Facebook ngừng công bố vì điều này, có nghĩa là không thể truy cập bất kỳ trung tâm dữ liệu nào để khắc phục trừ khi có mặt vật lý tại chỗ.
5. Cloudflare (2020): Khi Một Công Ty “DDoS” Chính Mình
Cloudflare bảo vệ một phần lớn internet khỏi các cuộc tấn công, nhưng họ cũng không miễn nhiễm với lỗi. Vào năm 2020, một bộ định tuyến bị cấu hình sai đã định tuyến toàn bộ lưu lượng Cloudflare từ một số địa điểm thông qua nó thay vì giúp cân bằng tải, trong khi một phần khác của mạng backbone đang được bảo trì. Về cơ bản, Cloudflare đã tự tấn công DDoS (Distributed Denial of Service) bộ định tuyến của chính mình ra khỏi mạng, và khiến một phần lớn khách hàng và người dùng của họ gặp vấn đề kết nối. Đây là lần đầu tiên (và duy nhất theo hiểu biết của tôi) mạng backbone của Cloudflare gặp sự cố, và những thay đổi được triển khai đã đảm bảo rằng sự cố tương tự không thể xảy ra nữa.
6. Verizon (2019): Một ISP Nhỏ Làm Thay Đổi Định Tuyến Internet Toàn Cầu
Tổng Giám đốc Điều hành Verizon Consumer Group
Việc định tuyến và công bố các tuyến DNS trên internet hoạt động theo một hệ thống phân cấp quyền hạn, từ các máy chủ root đến các nhà cung cấp xử lý các mạng backbone chính, rồi đến các ISP nhỏ hơn, v.v. Hệ thống quyền hạn đáng tin cậy này có thể bị chiếm quyền, nhưng đôi khi nó cũng bị chiếm quyền một cách vô tình. Vào năm 2019, Verizon đã chấp nhận một số định tuyến internet từ một ISP nhỏ mà lẽ ra không nên, và do vị trí có thẩm quyền của mình, phần còn lại của thế giới đã đồng ý.
Kết quả là lưu lượng truy cập dành cho Cloudflare, Facebook và nhiều dịch vụ khác đều bị định tuyến qua phần cứng của một ISP nhỏ ở Pennsylvania, khiến nó bị ngoại tuyến và “blackhole” (mất kết nối) các yêu cầu đó. Nó giống như việc một Pi-hole được thiết lập trên toàn bộ internet, và mặc dù loại sự cố này xảy ra khá thường xuyên, Verizon lẽ ra phải lọc các yêu cầu đó và không thay đổi định tuyến lớn vì nó.
7. Azure (2021 và 2016): Lỗi Cấu Hình DNS Của Gã Khổng Lồ Đám Mây
Các dịch vụ Microsoft Azure
Ngay cả các nhà cung cấp dịch vụ đám mây khổng lồ đôi khi cũng mắc lỗi, và khi DNS là nguyên nhân gốc rễ, các máy chủ đám mây đó có thể làm vấn đề trở nên tồi tệ hơn. Vào năm 2021, các máy chủ DNS Azure của Microsoft đã bị tấn công bởi các yêu cầu DNS bất thường, khiến các máy chủ ngừng phản hồi các yêu cầu hợp lệ của khách hàng. Sau đó, những khách hàng đó đã thử lại các truy vấn DNS của họ, làm ngập máy chủ với các yêu cầu mà lẽ ra sẽ không bất thường vào bất kỳ thời điểm nào khác. Nhưng đây không phải là lần duy nhất Azure phải chịu đựng những sự cố DNS, vì trong một lần di chuyển DNS vào năm 2016, Microsoft đã làm cho các dịch vụ đám mây của mình ngừng hoạt động trong vài giờ.
8. Tấn Công Chiếm Quyền Nameserver DNS (2018): Gián Điệp Quốc Gia Tấn Công Hạ Tầng
Cụm máy chủ chuyên dụng
Gián điệp có nhiều hình thức, và vào năm 2018, một quốc gia đã chiếm quyền kiểm soát các bản ghi DNS của nhiều trang web chính phủ khác. Khi vụ chiếm quyền thành công, họ đã thay thế các chứng chỉ mã hóa SSL cho các trang web đó để giải mã mọi lưu lượng VPN hoặc lưu lượng được mã hóa khác từ các trang web đó. Điều này bao gồm cơ sở hạ tầng DNS cho hơn 50 công ty và cơ quan chính phủ Trung Đông, bao gồm các mục tiêu ở Albania, Síp, Ai Cập, Iraq, Jordan, Kuwait, Lebanon, Libya, Ả Rập Xê Út và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất. Tất cả đều có thể xảy ra vì họ đã chiếm quyền một phần trong số 13 máy chủ root xử lý các bản ghi DNS toàn cầu, cho thấy sự mong manh của internet như thế nào.
9. Tấn Công DDoS vào Dyn (2016): Botnet Mirai Gây Rung Động Internet
Bó cáp Ethernet màu cam trong phòng máy chủ
Botnet Mirai, chịu trách nhiệm cho làn sóng tấn công rộng lớn vào năm 2016, là lý do chính khiến mọi nhà báo và chuyên gia bảo mật sẽ khuyên bạn không nên tin tưởng các thiết bị IoT của mình. Nó cũng đã làm sập Xbox Live, PlayStation Network, Fox News, GitHub và hàng chục trang web và dịch vụ lớn khác. Các tin tặc tương tự cũng đã tạo ra một botnet lây nhiễm hàng chục nghìn bộ định tuyến gia đình, được sử dụng để tạo doanh thu thông qua click fraud (gian lận nhấp chuột) thông qua cơ sở hạ tầng quảng cáo trực tuyến. Mặc dù họ hiện đang ở tù, mã Mirai đã được đăng công khai trực tuyến và được sử dụng trong các cuộc tấn công khác, cho thấy nguy cơ tiềm tàng từ một mạng lưới thiết bị IoT không an toàn.
10. Wikipedia (2010): Sự Cố Quá Nhiệt Máy Chủ và Lỗi Chuyển Đổi DNS
Ảnh chụp màn hình trình duyệt Lynx và Firefox hiển thị trang chủ Wikipedia cạnh nhau
Vào năm 2010, Wikimedia Foundation đã gặp phải các vấn đề về DNS, khiến Wikipedia tạm thời bị vô hiệu hóa. Một số máy chủ trong trung tâm dữ liệu ở Châu Âu của họ bị quá nhiệt và tự động tắt để bảo vệ phần cứng và dữ liệu, đây là một thực hành tiêu chuẩn. Họ cũng có một kế hoạch chuyển đổi (failover) các truy vấn DNS sang một trung tâm dữ liệu khác. Trong quá trình chuyển đổi, họ nhận ra chế độ failover đã bị hỏng, và quá trình phân giải DNS cho tất cả các trang web của Wikimedia đã ngừng hoạt động cho đến khi họ có thể khôi phục dịch vụ.
Kết Luận
Những sự cố trên là minh chứng rõ ràng cho vai trò không thể phủ nhận và sự nhạy cảm của hệ thống DNS đối với hoạt động của internet toàn cầu. Dù là lỗi cấu hình nội bộ, sự cố phần cứng, hay các cuộc tấn công tinh vi, bất kỳ trục trặc nào trong hệ thống DNS cũng có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, từ việc làm gián đoạn các dịch vụ nhỏ lẻ cho đến việc làm tê liệt các “ông lớn” trong ngành công nghệ và thậm chí cả hạ tầng mạng của chính phủ.
Câu nói “luôn luôn là DNS” không chỉ là một lời đùa vui trong giới IT mà còn là một lời nhắc nhở về tầm quan trọng của việc quản lý, bảo mật và duy trì hệ thống tên miền. Với sự phụ thuộc ngày càng tăng vào internet, việc hiểu rõ hơn về cách thức hoạt động và những lỗ hổng tiềm ẩn của DNS là điều cần thiết đối với cả chuyên gia và người dùng phổ thông.
Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về những sự cố DNS này và bài học rút ra mà chúng ta có thể áp dụng để đảm bảo một không gian mạng ổn định và an toàn hơn trong tương lai!
